BÁO CÁO PHONG TRÀO TRÍ THỨC VÀ LAO ĐỘNG SÁNG TẠO
TỈNH SƠN LA
(Báo cáo tại buổi tôn vinh lần thứ nhất, ngày 18/5/2014)
Kính thưa các Quý vị.
Cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội, dân số và lao động, đội ngũ tríthức Sơn La không ngừng lớn mạnh, nhất là thời kỳ đổi mới và đặc biệt là sau Nghịquyết 27 của BCH TW về xây dựng đội ngũ trí thức. Hiện nay, dân số toàn tỉnh cóhơn 1 triệu 135 ngàn người, lực lượng lao động có gần 710 ngàn người. Trong đó, có25 vạn hộ nông dân với 60 vạn lao động, 1500 doanh nghiệp, gần 700 doanh nghiệpđang hoạt động có trên 3 vạn công nhân, Các hộ kinh doanh công thương nghiệp cógần 02 vận lao động. Đội ngũ trí thức (tính từ trình độ cao đẳng chuyên nghiệp trởlên): năm 2000 có 19,8 ngàn, năm 2008 tăng lên 21,8 ngàn và hiện nay trên 27,5 ngànngười, chiếm 2,4% dân số, 3,3% số người từ 15 tuổi trở lên. Tốc độ tăng của đội ngũtrí thức gấp 4,1 lần tốc độ tăng dân số và 1,3 lần tốc độ tăng lao động. Nguồn bổsung vào đội ngũ trí thức khá dồi dào: Hàng năm có gần 03 ngàn sinh viên con emSơn La tốt nghiệp các trường cao đẳng và đại học. Ngoài ra còn có nguồn từ cácđịa phương khác trong cả nước.
Tỷ lệ trí thức trình độ đại học trở lên tăng từ 57% (năm 2000), lên 65% (năm2013). Trí thức có trình độ trên đại học, thạc sỹ, tiến sỹ, chuyên viên cao cấp, bác sỹchuyên khoa I, chuyên khoa II tăng nhanh chủ yếu trong 10 năm trở lại đây, nhất làtừ khi thực hiện Nghị quyết 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về xây dựngđội ngũ trí thức. Hiện toàn tỉnh đã có 1.000 trí thức có trình độ trên đại học, trong đó800 thạc sỹ, gần 30 tiến sỹ, hơn 100 bác sỹ chuyên khoa I, 25 bác sỹ chuyên khoa II,56 chuyên viên cao cấp. Trên 150 người đang đào tạo trình độ thạc sỹ, bác sỹ chuyênkhoa I; trên 20 cán bộ đang thực hiện luận án tiến sỹ và bác sỹ chuyên khoa II. Đồngthời với việc nâng cao trình độ chuyên môn, việc đào tạo về lý luận cũng được tăngcường, toàn tỉnh có 837 trí thức có trình độ cao cấp và cử nhân lý luận. Trên 60% tríthức Sơn La là đảng viên.
Trí thức là người dân tộc thiểu số tăng lên nhanh chóng, năm 2000 chiếm26,0%, năm 2013 tăng lên hơn 47%. Phần lớn ở độ tuổi trẻ: dưới 45 tuổi chiếm 85%,trên 45 tuổi chiếm 15%. Giới tính của trí thức chênh lệch không nhiều, đang giữ ởmức nam 55% và nữ 45%. Trí thức đang công tác tại các cơ quan hành chính chiếm21%; Đơn vị sự nghiệp chiếm 53%, chủ yếu là giáo dục và y tế; Lĩnh vực khoa họckỹ thuật chiếm trên 12%; Sản xuất kinh doanh 10%; các ngành nghề khác chiếm4%. Số trí thức đã nghỉ hưu có trình độ, còn sức khoẻ và tâm huyết khá đông, trên1.000 người. Trí thức là con em Sơn La hiện đang công tác và sinh sống tại Hà Nộivà các địa phương khác có hàng ngàn người, trong đó nhiều người có học hàm học vịcao hoặc là cán bộ cao cấp của Đảng và Nhà nước.
Trí thức Sơn La giữ các cương vị lãnh đạo, quản lý chủ chốt, nghiên cứu thammưu, hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ... trong các cơ quan đảng, nhà nước, quânđội, công an, đoàn thể chính trị xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, đơn vị sự nghiệpở cấp tỉnh, cấp huyện, trong các doanh nghiệp và một bộ phận ở cấp xã. Thực tế, độingũ trí thức của Sơn La giữ vai trò chính yếu trong hệ thống chính trị, đã và đang cóđóng góp to lớn và quyết định trong sự nghiệp đổi mới, phát triển kinh tế xã hội,quốc phòng an ninh ở địa phương.
Đội ngũ trí thức Sơn La đã đóng vai trò nòng cốt trong việc tham mưu xâydựng chủ trương, cơ chế chính sách phát triển kinh tế xã hội của tỉnh. Phong tràonghiên cứu KHCN, sáng kiến cải tiến kỹ thuật được đẩy mạnh, thu hút ngày càngnhiều trí thức và người lao động tham gia. Nghiên cứu khoa học ứng dụng công nghệmới trong các doanh nghiệp cũng có xu hướng phát triển. Hàng năm toàn tỉnh có gần20 đề tài, dự án KHCN cấp tỉnh và hàng trăm đề tài cấp cơ sở được nghiên cứu, nhiềucông nghệ mới được chuyển giao ứng dụng và trên 1.500 sáng kiến được áp dụng,làm lợi hàng chục tỷ động và nhiều lợi ích khác không tính được bằng tiền (trong lĩnhvực hành chính, sự nghiệp giáo dục đào tạo, y tế...). Mấy năm trở lại đây, Hội thi,Cuộc thi sáng tạo kỹ thuật, Giải thưởng khoa học công nghệ...được đẩy mạnh, thuhút hàng trăm trí thức và người lao động tham gia và đã có hơn 30 người đạt giải cấptỉnh, có 04 người đạt giải cấp toàn quốc. Hàng năm có 5-6 người được cấp bằng Laođộng sáng tạo.
Trí thức Sơn La vinh dự đạt nhiều danh hiệu và giải thưởng cao quý. Toàntỉnh có 29 người nhận danh hiệu Nhà giáo ưu tú, 24 người nhận danh hiệu Thầythuốc ưu tú, 5 nghệ sỹ ưu tú. Trong số đó, nổi bật có 01 người vinh dự nhận danhhiệu Nhà giáo nhân dân là PGS Đặng Quang Việt, nguyên Hiệu trưởng đại học TâyBắc. Nghệ sỹ Vũ Hoài là người đầu tiên vừa đạt danh hiệu nghệ sỹ nhân dân vừađạt giải thưởng Nhà nước về hoạt động sáng tạo văn học nghệ thuật. Hoạ sỹ Lò AnQuang cũng đạt giải thưởng nhà nước về hoạt động sáng tạo văn học nghệ thuật.
Trong dịp tôn vinh lần thứ nhất các Nhà giáo tiêu biểu toàn quốc giai đoạn 2008-2013, ngành giáo dục tỉnh Sơn La vinh dự có 01 đại biểu là cô giáo Trần La Giang,vừa là cô giáo vừa là người mẹ của tài năng trẻ Ngô Phi Long.
Thạc sỹ Hoàng Kim Ngọc, Nguyên giám đốc TTGDTX tỉnh, đạt 6 tiêu chí:danh hiệu nhà giáo ưu tú, Giải thưởng tài năng sáng tạo, Giải thưởng phụ nữ ViệtNam, 02 Bằng lao động sáng tạo, Huân chương lao động hạng ba, Huân chương laođộng hạng nhì;
Thạc sỹ Lò Mai Cương, Dân tộc Thái, 02 lần được cấp bằng Lao động sángtạo, được giải thưởng sáng tạo KHCN Việt Nam (năm 2010, 2013), Giải thưởng tàinăng sáng tạo nữ và Giải thưởng Kova (năm 2013) về sản phẩm phần mềm font chữThái và giáo án điện tử cho giáo viên THCS.
Ông Trần Luyến, Chủ tịch hội khuyến học tỉnh, PCT Liên hiệp các hộiKH&KT tỉnh đạt 03 tiêu chí, Nhà giáo ưu tú, Chiến sỹ thi đua toàn quốc, Huânchương lao động hạng ba, là một trong những tấm gương cán bộ nghỉ hưu say sưavới công tác nghiên cứu khoa học, tâm huyết với công tác hội, lãnh đạo xây dựng hộikhuyến học tỉnh nhiều lần đạt lá cờ đầu khối tổ chức xã hội nghề nghiệp, trở thànhhội thuộc tốp dẫn đầu trong toàn quốc.
Trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh, đã xuất hiện hơn 10 doanh nghiệp đượcthành lập, ứng dụng công nghệ cao và ứng dụng ngay sản phẩm KHCN của chínhmình, tạo dựng được thương hiệu sản phẩm (Như Công ty Hoa Nhiệt đới, Công tyBắc Sơn, Doanh nghiệp Xuân Hồng, Hợp tác xã 19/5, Hợp tác xã Phúc Thịnh...). Cónhà khoa học đã từ bỏ nhiệm sở để lên Mộc Châu, Sơn La thành lập doanh nghiệpnhư thạc sỹ người hùng cà chua Trương Quang Dư (chuyên nghiên cứu sản xuất
giống cà chua ghép với cà tím cung cấp cho thị trường trong cả nước). Năm 2013,Tỉnh Sơn La, cũng đã có doanh nghiệp đầu tiên được công nhận doanh nghiệp KHCNđó là Công ty cổ phần nông nghiệp Chiềng Sung, do ông Lộc Mậu Triển làm giámđốc, chuyên sản xuất và cung ứng ngô giống cho các địa phương trong nước và cáctỉnh Bắc Lào, doanh nghiệp nhiều lần đạt cúp vàng chất lượng Việt Nam. Hàng năm,có hơn 10 doanh nhân được tôn vinh “Doanh nhân tiêu biểu” toàn quốc, doanh nhânđược tặng bảng vàng làm theo lời Bác; đặc biệt đã có 01 doanh nghiệp được tôn vinhdoanh nghiệp tiêu biểu khối Asian là Công ty cổ phần cao su Sơn La và Giám đốcCông Ty, ông Võ Nhật Duy, được nhận danh hiệu cao quý “Doanh nhân Tâm –Tài”.
Công nhân, thợ cơ khí Nguyễn Anh Tuấn, 02 lần đạt giải hội thi sáng tạokỹ thuật cấp tỉnh, đạt giải thưởng Lương Đình Của về sáng tạo KHCN, giải thưởngSáng tạo Festival toàn quốc, lập HTX cơ khí thanh niên bằng sản phẩm sáng tạomáy cày bừa mi ni chạy động cơ xe máy, sản phẩm được bình chọn là sản phẩm chấtlượng tỉnh Sơn la năm 2013.
Lão nông Nguyễn Xuân Tá, được chứng nhận là đồng tác giả với các nhàkhoa học Việt Nam về giống quốc gia (giống hồng MC 1) và là chủ sở hữu của hơn01 ha giống gốc, lập doanh nghiệp bằng sản phẩm KHCN của chính mình; Ba lầntham gia Hội thi sáng tạo kỹ thuật và đều đạt giải ...
Nông dân Sơn La có hàng trăm người đạt danh hiệu nông dân sản xuất kinhdoanh giỏi cấp tỉnh, hàng chục người đạt danh hiệu cấp toàn quốc, trong đó nổi bật cócó 3 người liên tục đạt danh hiệu cấp toàn quốc và được biểu dương, vinh danh toànquốc: Ông Trần Đình Tiến (Mộc Châu), ông Nguyễn Đức Hưng (Thành Phố SơnLa), bà Phan Thị Mai (Phù Yên).
Lực lượng trẻ, từ năm 2009 đến nay, đã có 4 thanh niên được Trung ươngđoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tặng danh hiệu “Giải thưởng Lương ĐịnhCủa” về thành tích sản xuất kinh doanh, ứng dụng tiến bộ KHKT. Điển hình là anhNguyễn Anh Tuấn (Mường La). Có 02 bác sỹ trẻ cũng được Trung ương đoàn vinhdanh “Thầy thuốc trẻ Việt Nam tiêu biểu”.
Lực lượng học sinh, sinh viên cũng có nhiều tấm gương tiêu biểu về họctập và rèn luyện. Hàng năm có hàng trăm học sinh đạt danh hiệu học sinh giởi cấptỉnh, hàng chục học sinh đạt danh hiệu học sinh giỏi cấp quốc gia, một số em đạt huychương tại hội thi, cuộc thi thể thao khu vực và toàn quốc. Cuộc thi sáng tạo TTN,
NĐ năm 2013, đã có trên 200 học sinh tham gia, 4 em và nhóm tác giải đạt giải nhất,huy chương vàng cấp tỉnh; một nhóm tác giả đạt huy chương bạc (giải nhì), 01 emđạt huy chương đồng (giải ba) cấp toàn quốc. Điển hình là em Ngô Phi Long, cựu họcsinh trường THPT Chuyên Sơn La, trong 03 năm 2011-2013 đã đạt nhiều thành tíchvà danh hiệu cao, đem lại vinh quang và tự hào cho đất nước và tỉnh nhà: HCV vậtlý tại Trại hè Hùng vương lần thứ VII năm 2011, giải nhất HSG quốc gia môn vật lý(2012), giải nhì HSG quốc gia về môn vật lý (2013), 2 HCV và 3 HCB Olimpic vật lýkhu vực châu Á và và quốc tế, được tặng thưởng Huân chương lao động hạng Ba vàBằng khen của Thủ tướng chính phủ năm 2013, được vinh danh là 10 gương mặt trẻtiêu biểu toàn quốc về lĩnh vực học tập năm 2013.
Bằng sự nỗ lực và thành tích và cống hiến của mình, nhiều trí thức và ngườilao động Sơn La cũng đã được nhận phần thưởng xứng đáng. Chỉ tính trong thờikỳ đổi mới, toàn tỉnh có hơn 50 người được tặng thưởng Huân chương Lao động từhạng Ba trở lên (chưa tính huân chương cống hiến, huân chương chuyên đề), gần 250người được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; 14 người được phong tặngdanh hiệu Chiến sỹ thi đua toàn quốc và trên 5 ngàn người được tặng các loại bằngkhen, giấy khen khác của tỉnh... Đặc biệt, có 5 người được phong tặng danh hiệuanh hùng, trong đó ông Lê Xuân (nguyên giám đốc Công ty chè Mộc Châu), ông HàNgọc Quí (Bí thư Đảng ủy xã Tân Lập, Mộc Châu) vinh dự được phong tặng Anhhùng lao động thời kỳ đổi mới.
Với sự quan tâm tạo điều kiện của tỉnh và bằng sự nổ lực phấn đấu, đội ngũtrí thức cũng không ngừng được thăng tiến. Hơn 1.000 trường hợp được nâng lươngtrước thời hạn. Hơn 3.500 cán bộ được bổ nhiệm và bổ nhiệm lại giữ các cương vịlãnh đạo chủ chốt của các ban ngành, đoàn thể các cấp. Một số cán bộ của tỉnh đãphát triển trở thành cán bộ cấp vụ, cấp ban ngành Trung ương, cá biệt trở thành cánbộ chủ chốt của Đảng và Nhà nước.
Trong dịp tôn vinh lần thứ nhất, đại diện cho phong trào trí thức, lao động vàhọc sinh sinh viên, có 163 đại biểu đạt tiêu chí vinh danh trí thức tiêu biểu, điển hìnhlao động sáng tạo và tài năng trẻ. Gồm 05 Anh hùng lao động, 16 Chiến sỹ thi đuatoàn quốc, 4 người được tặng thưởng Huân chương lao động hạng II và 48 ngườiđược tặng huân chương lao động hạng III; 28 tiến sỹ, 17 thầy thuốc ưu tú, 22 nhàgiáo ưu tú, 01 nghệ sỹ nhân dân, 02 nghệ sỹ được giải thưởng nhà nước về văn họcnghệ thuật, 05 nghệ sỹ ưu tú; 01 giáo viên tiêu biểu toàn quốc; 02 Thầy thuốc trẻViệt nam tiêu biểu; 31 người được cấp bằng lao động sáng tạo, 05 người giải nhấtcác kỳ Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh, giải thưởng KHCN Việt Nam; 06 doanh nhântiêu biểu; 05 nông dân điển hình lao động sáng tạo, 01 tài năng trẻ được giải thưởngquốc tế, được vinh danh toàn quốc. Trong số đó, phần lớn đạt 1-2 tiêu chí. Nhiềutrường hợp đạt 3 - 4 tiêu chí, cá biệt đạt 5-6 tiêu chí.
Kính thưa các quý vị.
Tuy đội ngũ trí thức tăng nhanh về số lượng, cơ cấu chuyển dịch tiến bộ, chấtlượng được nâng lên, nhưng tỷ lệ trí thức so với dân số và lao động và tỷ lệ trí thứctrình độ cao của Sơn La còn rất thấp, mới bằng 30-50% so với mặt chung của cảnước. Số trí thức, người lao động, học sinh, sinh viên đạt được tiêu chí tôn vinh chưanhiều. Còn nhiều giải thưởng, danh hiệu cấp toàn quốc mà trí thức, doanh nhân, côngnhân, nông dân, thanh niên, phụ nữ, học sinh, sinh viên Sơn La chưa đạt được hoặcmới có rất ít người đạt và mới đạt ở mức thấp. Năng lực nghiên cứu, sáng tạo, hàmlượng trí tuệ, chất xám trong sản phẩm hàng hoá, dịch vụ và cả nền kinh tế còn nhiềuhạn chế.
Trí thức tiêu biểu, điển hình lao động sáng tạo và tài năng trẻ hiện có cần đượcphát huy, xứng đáng với danh hiệu đã đạt được. Đồng thời phấn đấu ngày càng cóthêm nhiều người đạt tiêu chí trí thức tiêu biểu, điển hình lao động sáng tạo và tàinăng trẻ, đạt nhiều thành tích hơn, đạt các giải thưởng cao hơn, danh hiệu cao hơn,khen thưởng cao hơn, vinh dự lớn hơn. Thông qua đó, thúc đẩy phong trào lao độngtạo, nâng cao hàm lượng trí tuệ, chất xám trong công việc, sản phẩm, cống hiến nhiềuhơn cho sự nghiệp xây dựng Sơn La hướng tới nền kinh tế tri thức vì mục tiêu dângiàu, tỉnh mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, sớm trở thành tỉnh phát triểnkhá trong khu vực miền núi phía Bắc như Đại hội đảng bộ tỉnh Sơn la lần thứ 13 đãxác định.
- Đội ngũ trí thức phát huy trí tuệ, bản lĩnh, tâm huyết, hoàn thành tốt và xuất sắcchức trách nhiệm vụ ở mọi vị trí công tác: Lãnh đạo, quản lý, nghiên cứu, thammưu, tư vấn, phản biện, tác nghiệp chuyên môn, nghiệp vụ...Tiếp tục ra sức học tập,nâng cao trình độ chuyên môn, nâng cao học vị, học hàm. Ra sức làm việc sáng tạo,cống hiến, trở thành những con người tài năng thực sự. Nâng cao chất lượng và hiệuquả nghiên cứu, ứng dụng có hiệu quả các tiến bộ KHCN, tích cực tham gia và đạtnhiều giải thưởng KHCN Việt Nam, Hội thi sáng tạo kỹ thuật, tăng số người đạtgiải cao cấp tỉnh và cấp toàn quốc. Tăng số nữ trí thức đạt giải thưởng phụ nữ sángtạo, giải thưởng KOVA. Tăng số trí thức nhận bằng Lao động sáng tạo. Phấn đấu cósản phẩm, giải pháp công nghệ được công nhận tiến bộ kỹ thuật, có người được cấpbằng phát minh, sáng chế, được Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ chí Minh vềKHCN. Tăng số lượng Nhà giáo ưu tú, Thầy thuốc ưu tú, phấn đấu có Nhà giáo nhândân, Thầy thuốc nhân dân. Tích cực tham gia các tổ chức hội trí thức, cùng chung tayxây dựng Liên hiệp các hội KH&KT trở thành ngôi nhà chung của trí thức Khoa họcCông nghệ.
- Người lao động ( công nhân, nông dân...) phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, tíchcực tham gia Hội thi sáng tạo kỹ thuật và đạt giải cấp tỉnh, cấp toàn quốc. Tăng sốthanh niên, công nhân, nông dân đạt giải thưởng, danh hiệu cao, được vinh danh toànquốc. Tăng số nhà khoa học “chân đất”, phấn đấu có người được cấp bằng phát minh,sáng chế, có công nhân đạt danh hiệu bàn tay vàng hội thi quốc gia, quốc tế.
- Doanh nhân: Tăng số người thành lập được doanh nghiệp, xây dựng được thươnghiệu bằng sản phẩm sáng tạo của chính mình. Từng bước phát triển có thêm doanhnghiệp KHCN. Tăng số doanh nhân đạt giải thưởng và các danh danh hiệu, được vinhdanh tiêu biểu toàn quốc và khu vực.
- Học sinh, sinh viên: ra sức học tập sáng tạo, tu dưỡng đạo đức để tài năng trẻ xuấthiện ngày càng nhiều, tương lai sẽ trở thành trí thức tiêu biểu, điển hình lao độngsáng tạo. Tham gia có hiệu quả các kỳ thi học sinh giỏi và thi chuyên đề cấp tỉnh, cấpquốc gia, chương trình đường lên đỉnh Olympia, phấn đấu có thủ khoa các trường đạihọc, tiếp tục xuất hiện học sinh giỏi khu vực và quốc tế. Tham gia tích cực Cuộc thisáng tạo TTN, NĐ và đạt giải cao cấp tỉnh, cấp toàn quốc và cấp khu vực, quốc tế....
Kính thưa các quý vị.
Để thực hiện được mục tiêu trên, đòi hỏi bản thân đội ngũ trí thức, người laođộng và học sinh, sinh viên phải nỗ lực phấn đấu cao hơn nữa;Liên hiệp các hội KH&KT cùng các ngành chức năng có trách nhiệm tăngcường phối hợp tổ chức các phong trào, các sân chơi tri thức, vận động thi đua thamgia sâu rộng hơn, có các hình thức tôn vinh kịp thời hơn.Đồng thời, cần được Tỉnh tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, phát hiện, bồidưỡng, khen thưởng, trọng dụng tài năng.Chúng ta tin tưởng, phong trào trí thức và động sáng tạo tỉnh Sơn La sẽ ngàycàng phát triển.
Trân trọng cảm ơn và kính chúc sức khoẻ các quý vị./