Nguyễn Thị Định – Nữ tướng huyền thoạithời đại Hồ Chí Minh
Nhân kỷ niệm 91 năm ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (20/10/ 1930- 20/10/2021), chúng ta cùng tìm hiểu đôi nét về Nguyễn Thị Định – một người phụ nữ đặc biệt mà trước bà, chưa có người phụ nữ nào tham gia cách mạng được phong hàm tướng - vị Nữ tướng duy nhất của Quân đội cách mạng Việt Nam.
Sau khi bà mất, Nhân dân Hát Môn, Hà Tây đã rước bát hương bà Nguyễn Thị Địnhvề thờ trong khu đền Hai Bà Trưng với niềm tự hào, ngưỡng mộ. Ở Cuba, có một làng mang tên Nguyễn Thị Định. Tên của bà được nhiều phụ nữ trên thế giới hâm mộ đặt tên cho con mình. Hình ảnh bà khi xuất hiện ở nước ngoài làm nổi bật vị thế Việt Nam.
Nguyễn Thị Định(15/3/1920–26/8/1992), còn được gọi làMadame Nguyễn Thị Định,Ba Định(bí danhBích Vân,Ba Tấn,Ba NhấtvàBa Hận). Nữtướng tham gia cách mạng từ năm 16 tuổi, dưới sự dìu dắt của anh trai bà là Nguyễn Văn Chẩn, chỉ 2 năm sau bà vinh dự được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Năm 1940, khi mới sinh con được 3 ngày thì bà và chồng mình đều bị địch bắt, bản thân bà bị biệt giam tại nhà tù Bà Rá, tỉnh Sông Bé (nay là tỉnh Bình Phước), bà phải gửi con trai mới 7 tháng tuổi về nhờ mẹ đẻ chăm sóc. Trong 3 năm tù đày, bà vẫn luôn nêu cao ý chí kiên cường, bất khuất của người cách mạng, bà làtrung tâm đoàn kết, đấu tranh của các nữ tù nơi bà bị giam giữ. Năm 1943, bà lâm bệnh nặng, dưới sự đấu tranh quyết liệt của các chị em nữ tù, kẻ địch buộc phải đưa bà đi bệnh viện điều trị và trả bà về quản thúc tại địa phương. Trong khi sức khỏe chưa hồi phục, ba tháng sau thì bà hay tin chồng hy sinh ngoài Côn Đảo (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu). Năm 1944, phong trào Việt Minh phát triển mạnh, bà đã liên lạc được với tổ chức Đảng, chính quyền cách mạng của tỉnh Bến Tre và trực tiếp tham gia giành chính quyền ở thị xã Bến Tre (nay là thành phố Bến Tre) trong Tổng khởi nghĩa tháng 8.1945. Tháng 3.1946, bà được Tỉnh ủy Bến Tre chọn tham gia vào “Đoàn tàu không số huyền thoại” vượt biển ra miền Bắc báo cáo với Trung ương Đảng và Bác Hồ về tình hình cách mạng miền Nam sau Hiệp định sơ bộ 6.3. Bà là thuyền trưởng đầu tiên chỉ huy tàu “không số” chở 12 tấn vũ khí từ miền Bắc cập Bến A101 (xã Thạnh Phong, huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre) để chi viện cho chiến trường miền Nam, tạo tiền đề cho sự hình thành đường Hồ Chí Minh trên biển trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước sau này.
Từ năm 1947 - 1951, bà Nguyễn Thị Định là Tỉnh ủy viên, Đoàn trưởng Phụ nữ cứu quốc, Ủy viên Mặt trận Liên Việt tỉnh Bến Tre, Ủy viên Ban chấp hành Phụ nữ cứu quốc Nam Bộ, Phó bí thư Huyện ủy - Chủ tịch Mặt trận Liên Việt huyện Mỏ Cày. Từ năm 1952 - 1960, bà Nguyễn Thị Định được bầu vào Ban Thường vụ Tỉnh ủy, giữ chức Hội trưởng Phụ nữ tỉnh, Phó Bí thư rồi Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre.
Năm 1960, tỉnh ủy Bến Tre đã quyết định phát động một tuần lễ đồng lòng nổi dậy, đồng loạt tấn công địch trong toàn tỉnh với điểm khởi đầu tại 3 xã Định Thủy, Phước Hiệp và Bình Khánh (huyện Mỏ Cày), mở đầu cho phong trào Đồng khởi Bến Tre. Bà Nguyễn Thị Định là nhà lãnh đạo của phong trào.
Từ phong trào Đồng khởi đã khai sinh “Đội quân tóc dài” với thủ lĩnh là bà Nguyễn Thị Định và tên tuổi của bà đã gắn liền phương thức đánh địch bằng “Ba mũi giáp công”, đặc biệt là phong trào đấu tranh chính trị, binh vận của phụ nữ, của Đội quân tóc dài gắn liền với phong trào du kích chiến tranh của Nhân dân miền Nam.
Từ năm 1961 - 1975, bà Nguyễn Thị Định là một trong những cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Khu VIII với các chức vụ quan trọng như Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Giải phóng miền Nam, Phó Tư lệnh các lực lượng Giải phóng miền Nam Việt Nam. Năm 1974, bà được phong quân hàm thiếu tướng.
Sau Giải phóng, bà Nguyễn Thị Định là Ủy viên Trung ương Đảng các Khóa IV, V, VI, Đại biểu Quốc hội các Khóa VI, VII, VIII, đồng thời giữ nhiều chức vụ như Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh –Xã hội, Bí thư Đảng đoàn Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Phó chủ tịch Hội đồng nhà nước, Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Cu Ba. Bà đã có những đóng góp tích cực trong công cuộc đổi mới toàn diện Đảng Cộng sản Việt Nam, đặc biệt là đổi mới hoạt động của Quốc hội, Hội đồng Nhà nước. Ngày 30.8.1995, bà được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Có thể tổng kết 56 năm cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của nữ tướng Nguyễn Thị Định bằng câu nói của cố giáo sư Trần Văn Giàu là “Chị Ba ạ! Ngày xưa người dân làng quê bảo nhau rằng những người như chị “Sống làm tướng, chết thành thần””. Bà không chỉ là vị Nữ tướng khiến người dân Miền Nam tự hào mà là “vị thần” được cả dân tộc tôn thờ. Bà là tấm gương sáng đời đời được phụ nữ Việt Nam học tập, noi theo./.
Lê Hà
Hội Sử học Sơn La
(Sưu tầm, tổng hợp)