No title... No title... No title... No title...
image advertisement
image advertisement
Lời giải nào về thoát lũ, thoát úng cho thành phố Sơn La
Lượt xem: 5201

Lời giải nào về thoát lũ, thoát úngcho thành phố Sơn La.



Lũ lụt là do mưa nhiều, nước sông, suối dâng cao làm ngập nhà cửa ruộng vườn...Còn ngập úng là do hồ thủy điện tích nước, xã nước, hoặc ngập cục bộ ở các khu đô thị do nước mưa không tiêu thoát kịp.


Thành phố Sơn La đang phải đối mặt với cả lũ lụt suối Nậm La và úng ngập ở nhiều khu đô thị.


1. Thoát lũ suối Nậm La.


Suối Nậm La chảy xuyên qua thành phố vừa là điều kiện lý tưởng để giải quyết tiêu thoát nước mặt, vừa tạo nên nét đẹp cảnh quan môi trường cho phố núi. Nhưng nó cũng ẩn chưa thảm họa thiên tai khôn lường.


Suối Nậm La có chiều dài hơn 30 km, là phụ lưu cấp 1 của suối Nậm Bú, cấp 2 của Sông Đà. Lưu vực rộng gần 400 km2( thuộc địa phận Thành phố, và 02 huyện Mai Sơn và Thuận Châu), với độ dốc lưu vực bình quân rất lớn, hơn 45 độ. Rừng lưu vực không còn mấy nên khi mưa lớn, nước và đất sườn đồi đổ dồn về khu vực suối. Suối Nậm La trên địa bàn Thành phố chảy qua các xã: Hua La, Chiềng Cơi, các phường: Tô Hiệu, Chiềng Lề, Chiềng An và kết thúc tại xã Chiềng Xôm với tổng chiều dài 18 km, lòng suối trung bình rộng từ 10 m đến 15 m. Địa hình lưu vực Nậm La có đặc điểm là suối hẹp, độ dốc lớn nên về mùa mưa khi có mưa lớn thì xuất hiện lũ với dòng chảy ở thượng nguồn có tốc độ lớn, lũ tập trung nhanh nhưng khi hết mưa lưu lượng cũng giảm nhanh. Bình thường, lưu lượng dòng chảy trung bình rất nhỏ, 4-5m3/s. Nhưng mùa mưa lũ, đỉnh lũ lên đến 2.000-2500m3/s( gấp 500 lần). Hạ lưu suối có 3 lối tiêu thoát đều là hang ngầm catsto hẹp, đó là hang bản Xẳng, hang bản Ái và hang bảnBay.


Trận lũ quét ngày 27/7/1991 là trận lũ quét lịch sử. Lượng mưa lên đến 257,4 mm. Do hạ lưu suối tiêu thoát không kịp, đã xảy ra ngập lụt kéo dài trên toàn tuyến, từ Hua La đến chiềng Xôm. Biên độ nước lũ dọc suối dâng cao 3-5 m. Trận lũ này làm 21 người chết, 11 người mất tích, 100 ngôi nhà bị cuốn trôi, 762 ngôi nhà bị ngập, 12 cầu treo bị trôi, 3 cầu sắt, bê tông bị sập, hàng trăm ha lúa hoa màu bị hư hại. Trận lũ này là trận lũ lịch sử còn vì nó đã phá tung cửa hang ngầm Bom Bay để nước tràn vào thung lũng Phiêng Hay và tiêu thoát qua các hang ngầm.


Sau trận lũ lịch sử đó, cũng đã xảy ra một số trận khác, nhưng không lớn lắm, vì hạ lưu suối đã tiêu thoát nhanh hơn. Trận lũ quét ngày 9/8/1994, trận ngày 16/8/1996, trận đêm 2/6/1999, trận 26/9/2008. Biên độ lũ trên dưới 2 m, gây ngập úng, làm thiệt hại đáng kể cho nhân dân dọc suối, nhưng không thiệt hại về người. Lớn nhất là trận 16/8/1996, lượng mưa 140mm, biên độ lũ gần 2,4 m, cường độ lũ 90cm/h tại cầu 308.


Nhưng mới đây, đêm 24 sáng 25/6/2015, sau 24 năm trận lũ lịch sử, lại xảy ra trận lũ quét vào loại hiếm có. Lượng mưa trên 200mm, cường độ rất lớn. Mưa tại chỗ kết hợp với nước từ thượng nguồn đổ về khiến mực nước lên cao rất nhanh, biên độ lũ trên 3m, làm ngập diện rộng hai bên suối từ chiềng Xôm đến cầu dây văng. Nhiều khu phố cũng bị ngập nặng.Một số đoạn đường, ngõ phố ở thành phố Sơn La biến thành hồ... Đến trưa ngày 25/6 nước mới rút. Rất may, không thiệt hại về người. Hậu quả có 2 nhà dân bị trôi, 400 nhà bị ngập, 20 nhà bị sạt lở, 4 nhà phải di dời, khoảng 389 ha lúa và hoa màu, 61 ha ao nuôi cá, 7,4 km đường giao thông, 4 cầu tạm, 300 m kênh mương, 100 công trình cấp nước, trạm máy bơm nước bị ngập úng, hư hỏng. Kè tràn kiên cố phía trên cầu 308 bị phá hủy...Rất may, không có thiệt hại về người.


Tỉnh và thành phố đã kịp thời chỉ đạo khắc phục hậu quả, động viên, tham hỏi, hỗ trợ cho các gia đình bị thiệt hại. Nhưng có một số vấn đề đặt ra rất đáng suy nghĩ.




Xã Chiềng Xôm ngập lũ trên diện rộng



Ảnh nguồn internet



Phường Chiềng An cũng ngập sâu trong lũ.( Nguồn internet)



Tại sao lũ lần này lên nhanh mà rút chậm? Theo tìm hiểu của chúng tôi, lượng mưa chưa lớn bằng trận lũ lịch sử năm 1991, nhưng mưa trên diện rộng toàn bộ vùng lưu vực của suối Nậm La, cường độ rất lớn( cao điểm 50mm/h). Phía hạ lưu nước lũ không tiêu thoát tự do như trước, mà được điều tiết bằng 03 cống đập của nhà mấy thủy điện Nậm La( Khánh thành và đi vào hoạt động vào cuối năm 2011).



Đập chính thủy điện Nậm La. ( Ảnh tác giả chụp sau lũ)



Cửa hang thoát lũ bản Xẳng chật hẹp, thoát không kịp( Anh TG chụp sau lũ).


Đập chính của nhà máy tại bản Xẳng có thiết kế thoát lũ bằng đập tràn và 02 cửa cống đóng, mở. Nhưng hướng thoát là hang ngầm bản Xẳng. Khả năng thoát rất chậm, nước dâng cao đến 5-6 m, ( một phần vì hang nhỏ, một phần do việc nạo vét, thanh quang chưa bảo đảm). Nước phía trước đập và sau đập ngang nhau, cao hơn mặt đập gần 01 m. Vào thời điểm đó, việc thoát lũ bằng đập tràn hay cửa cống không phát huy được tác dụng. Đập thoát lũ bản Ái có 03 cửa cống, nhưng mở cống chậm, lại chỉ kéo lên được 02 cửa, 01 cửa bị kẹt. Nhưng khả năng thoát nước vào hang ngầm bản Ái không lớn, việc nạo vét làm quang sạch cửa hang cũng chưa bảo đảm).



Đập bản Ái có 3 cửa cống thoát lũ vào hang ngầm.(Ảnh TG chụp sau lũ)



Đập bản Hay thoát lũ vào thung lũng Phiêng Hay.(Ảnh tác giả chụp sau lũ)


Hướng thoát lũ lớn nhất là cống bản Hay, thoát vào thung lũng Phiêng Hay. Nhưng cả hai cửa cống lớn mấy năm nay đều "án binh bất động ". Nước lũ về đêm 24/6. Sáng 25, UBND thành phố chỉ đạo mở cửa cống, nhưng không kéo lên được. Theo quan sát của chúng tôi, thiết kế lối vào không hợp lý, không có cầu nhỏ bắc từ mặt đường( đường đi vào Phiêng Hay) sang, mà lại đi dưới lòng suối leo lên, nên khi nước lũ dâng cao không vào được. Nhân dân cũng phản ánh như vậy. Nhưng mà có vào được thì cũng không kéo lên được. Vì bộ phận điều khiển mới mắc điện vào ngày 01/7, trước đó chưa có điện. Cửa cống cao 4 m, nhưng từ năm 2012 đến 2014, lũ không lớn lắm, nước tràn qua mặt cống, chưa lần nào phải kéo cửa cống lên. Lâu ngày đất đá, phù sa lấp gần đầy mép trên cửa cống( còn khoảng 0,7 m). Cộng với áp lực của lũ, việc kéo cửa cống bằng tay quay thì rất khó. Đành để nước thoát tràn qua mặt cống cao hơn khoảng 1,5m mà vẫn chậm. Mặt khác, nếu kéo cống thoát lũ nhanh vào thung lũng Phiêng Hay thì ai chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại hoa màu( 64 ha) cho dân. Đây cũng là vấn đề vướng mắc giữa nhân dân bản Phiêng hay và Nhà máy thủy điện.


UBND tỉnh đã có quyết định số 1156/QĐ-UBND, ngày 12 tháng 6 năm 2013 về phương án phòng chỗng lũ suối Nậm La gắn liện với Thủy điện Nậm La. Nhưng xem ra, quy trình vận hành chưa ổn. Trước mắt, việc rút kinh nghiệm, rà soát, bổ sung để có một quy trình chặt chẽ hơn, có hiệu lực cao hơn, xử lý trách nhiệm rõ ràng hơn là rất cần thiết. Hàng năm, trước mùa mưa lũ, nạo vét thanh thải các cửa hang thoát lũ khu vực bản Xẳng, Bản Áí, Bản Hay đã có trong phương án, vấn đề là thực thi như thế nào. Việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án nạo vét, mở rộng, gia cố lòng suối Nậm La cũng được đặt ra.


Về lâu dài, cần có phương án thoát lũ căn cơ hơn. Công trình thủy lợi Bản Mòng do Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn làm chủ đầu tư đang được xây dựng có hồ chứa gần 8 triệu m3 nước ở vùng thường nguồn suối Nậm La với quy mô vốn gần 500 tỷ đồng.



Công trình thủy lợi bản Mòng xã Hua La đang được xây dựng.


Lưu vực phần lớn là đồi núi trọc.( Nguồn internet)


Khi khánh thành, công trình sẽ chủ động điều tiết tưới tiêu và phòng chỗng lũ cho vùng hạ lưu. Nhưng lưu vực của hồ phần lớn là đất trống đồi núi trọc. Trung bình hàng năm một ha đất dốc bì bào mòn rửa trôi khoảng 300 tấn đất, tương đương 200m3. Khoanh nuôi bảo vệ tái sinh rừng và trồng rừng lưu vực suối Nậm La cũng là vấn đề lớn. Thực hiện tốt vừa hạn chế lũ đổ xuống suối, vừa hạn chế đất bồi lấp lòng hồ bản Mòng.


Tỉnh cũng đã chỉ đạo các ngành chức năng nghiên cứu trình Chính Phủ dự án thoát lũ bằng cách đào hầm tuy nen xuyên qua đèo Cao pha với kinh phí hàng ngàn tỷ đồng. Vấn đề đặt ra, về mặt kinh tế, khi đã có công trình thủy lợi bản Mòng và khi vận hành đúng quy trình thoát lũ suối Nậm La thì có cần Công trình thoát lũ bằng hầm tuy nen qua đèo Cao Pha tốn kém nữa không? Nhưng cũng có ý kiến quan ngại, nếu đập Hồ bản Mòng bị vỡ thì là thảm họa, cả thành phố sẽ bị nhấn chìm. Theo tính toán của các nhà chuyên môn, khả năng thoát lũ vào thung lũng Phiêng Hay cũng không lớn, vì tiêu thoát qua các hang ngầm trong thung lũng rất chậm. Khi đó, cùng với cống thoát lũ bản Hay, hầm tuy nen thoát lũ hạ lưu sẽ là hướng giải cứu chính cho thành phố.


2. Thoát úng cho thành phố.


Lũ lớn suối Nậm La thỉnh thoảng xảy ra. Nhưng ngập ứng cục bộ thành phố Sơn La lại thường xuyên hơn ở hầu hết các phường: Chiềng Sinh, Quyết tâm, Quyết Thắng, Tô Hiệu, Chiềng Lề, Chiềng Cơi, Chiếng An. Hàng năm gây thiệt hại không nhỏ cho nhân dân, làm cản trở đi lại, sản xuất, sinh hoạt. Đặc điểm địa chất, thổ nhưỡng miền núi, đất nền móng mà bị ngâm mước là thành bùn nhão. Đường sá, công trình kiến trúc, nhà ở có thể bị sụt lún, nếu bị úng nước không thoát kịp.



Đường phố khu cực gần ngã tư cầu trắng.Sơn La ngập úng năm 2013.( Nguồn internet)



Đường phố khu vực sân vận động Sơn La bị ngập úng năm 2014-( Nguồn internet)



Khu vực phố Trần Đăng Ninh ngập úng đêm 24/6/2015. ( Nguồn internet)


Chảy xuyên qua thành phố là dòng suối Nậm La, có độ dốc tương đối lớn. Nhưng đường phố Sơn La bị ngập thường xuyên trong mùa mưa lũ. Theo ý kiến của lãnh đạo thành phố và phản ánh của nhân dân, công tác quản lý thoát nước mặt của đô thị còn nhiều vấn đề, dẫn đến thoát nước chậm. Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh, quy hoạch thoát nước không được bảo đảm, đã đã làm hạn chế nhiều đường thoát nước tự nhiên của thành phố. Một số khu vực bị úng không có đường thoát nước như khu vực TTGDTX, TT viễn thông tỉnh. Các suối cạn ở khu vực Chiềng Sinh, suối ở khu vực nhà máy chế biến thực phẩm cũ đã bị thu hẹp. Khu vực bản Chậu phiềng Chiềng cơi thường xuyên bị ngập lớn, tràn ra đường Nguyễn Văn Linh là do cống thoát nước không kịp. Nói chung, cống rãnh thành phố chưa bảo đảm tiêu chuẩn thoát nước mặt. Mưa kéo theo bùn đất từ trên đồi xuống cộng với đất cát xây dựng làm cho cống rãnh bị lấp đất bùn, nhưng không được kiểm tra, khơi thông trước mùa mưa lũ. Có những chỗ cống bị xe cán sập chậm được sửa chữa, khi sửa chữa lại không chú ý nạo vét. Thiết kế hệ thống cống rãnh phải bảo đảm đủ lớn, nối mạng hợp lý dẫn ra suối Nậm La, có hệ thống nắp hố ga hợp lý để dễ dàng kiểm tra và khơi thoát. Trồng cây phủ hết diện tích đất trống của các cơ quan công sở, doanh nghiệp trong khu vực thành phố, nhất là những khu vực đất cao, độ dốc lớn để hạn chế bùn đất tràn xuống đường phố. Đó là những công việc chủ quan của con người, do con người.


***


Tỉnh Sơn La và Thành phố đều đặt ra mục tiêu phát triển thành phố trở thành đô thị loại II vào năm 2020. Mục tiêu này có thực hiện được hay không, một phần phụ thuộc vào việc giải quyết thoát lũ và thoát úng cho thành phố.


Phan Đức ( LHHSL)



Thông tin doanh nghiệp
  • Quái kiệt Lương Văn Phong: Cha đẻ DeepSeek khiến đế chế AI tỷ đô rúng động
  • Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Sơn La lần thứ 7, năm 2025
  • Bí ẩn của bệnh tật và sức khỏe
  • Bản tin Trí thức với Khoa học và Công nghệ số 54/2024
  • Rắn ở Việt Nam
  • Họp triển khai Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Sơn La lần thứ 7, năm 2025
  • Khám phá Công viên Di sản các Nhà khoa học Việt Nam
  • Danh nhân Việt Nam tuổi Tỵ
  • Quyết định số 01/QĐ-LHH ngày 04 tháng 01 năm 2025 của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Sơn La - Công bố công khai dự toán ngân sách năm 2025
  • Quyết định số 04/QĐ-LHH Công khai quyết toán ngân sách năm 2024 của Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh Sơn La
  • Đoàn kết, tăng tốc, bứt phá, xây dựng tỉnh Sơn La phát triển bền vững trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
  • Mục tiêu trở thành trung tâm ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao
  • Thư chúc Tết Ất tỵ 20025 của Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam
  • Thị xã Mộc Châu - Lịch sử và tiềm năng phát triển
  • Lễ công bố Nghị quyết của Ban Thường vụ Quốc hội về thành lập thị xã Mộc Châu
  • Hội thảo tư vấn Tham gia góp ý vào Dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI
  • Cảnh giác với những thủ đoạn lừa đảo trên mạng xã hội
  • Đồng chí Chu Huy Mân với cách mạng Việt Nam
  • Đồng chí Khuất Duy Tiến với nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia
  • Một số hoạt động nổi bật của Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Sơn La năm 2024
Tiêu điểm
Xem & Nghe
  • Tôn vinh trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam
  • Chủ tịch của NVIDIA và 4 nhà khoa học thắng giải thưởng 3 triệu USD của VinFuture
  • Công bố chi tiết 5 bộ, 4 Ủy ban dự kiến sáp nhập, kết thúc sau khi tinh gọn bộ máy
1 2 
Bình chọn
Làm thế nào bạn tìm thấy trang web này?
  • Bình chọn Xem kết quả
    Thống kê truy cập
    • Đang online: 33
    • Hôm nay: 3843
    • Trong tuần: 37 292
    • Tất cả: 15031006
    Đăng nhập
     
    image banner
     TRANG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ NỘI BỘ CỦA LIÊN HIỆP CÁC HỘI KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT TỈNH SƠN LA
    Địa chỉ: 56A Đường Lò Văn Giá, Tổ 3, Phường Chiềng Lề, Thành phố Sơn La, Tỉnh Sơn La
    Điện thoại: 02123.858.268/ 02123.755.068             Fax:02123.755.068            Email: lienhiephoisonla@gmail.com
    Ghi rõ nguồn "Susta.vn" hoặc "Liên hiệp hội Sơn La" khi phát hành lại thông tin từ website này